Ετήσιος Απολογισμός 2022
Με ένα βαθύ, ατάραχο βλέμμα, μια γυναικεία μορφή κρατά στην αγκαλιά της ένα ελαφάκι. Αυτή η δυνατή εικόνα, που αναμφίβολα θα βρει τη θέση της στα βιβλία ελληνικής τέχνης, μοιράστηκε την Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2022 με τους 93.000 αναγνώστες και τους 7 εκατομμύρια διαδικτυακούς επισκέπτες της εφημερίδας «Le Temps», η οποία την επέλεξε για πρωτοσέλιδο. Αν και ένα αρχαιολογικό έργο δεν είναι δυνατό να συνοψιστεί σε ένα μόνο αντικείμενο, το αγαλματίδιο που ανακαλύφθηκε στο ναό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος στις 12 Ιουλίου του 2022 αποτελεί ενσάρκωση των ελληνοελβετικών ανασκαφές του Αρτεμισίου της Αμαρύνθου.
Η δεύτερη δυνατή εικόνα του 2022, αναπαράχθηκε αυτή τη φορά από τους New York Times στις 30 Ιουνίου 2022 και μας μεταφέρει στα βάθη του Αιγαίου: το μαρμάρινο κεφάλι ενός γενειοφόρου άνδρα που βρέθηκε στα ανοιχτά των Αντικυθήρων, στο οποίο διακρίνονται τα χαρακτηριστικά του Ηρακλή κάτω από τις θαλάσσιες επικαθίσεις που το καλύπτουν, ήρθε στην επιφάνεια μετά από δύο χιλιάδες χρόνια.
Δύο αγάλματα από διαφορετικές περιόδους, με διαφορετική πορεία, ιστορία και πλαίσιο ανακάλυψης, τα οποία μαρτυρούν την μοναδική συνδεσιμότητα της αρχαίας Μεσογείου. Τα εξαιρετικά αυτά ευρήματα αναδεικνύουν το εύρος των έργων που διεξήγαγε η ΕΑΣΕ το 2022 και προκαλούν το ενδιαφέρον του κοινού.
Tο Αρτεμίσιο της Αμαρύνθου, aνασκαφές και επιφανειακή έρευνα
Στην Αμάρυνθο, η φετινή ανασκαφική περίοδος συγκέντρωσε μια ομάδα άνω των 70 ατόμων —ένα ρεκόρ για την ΕΑΣΕ— που αποτελείται από αρχαιολόγους, ασκούμενους, εργάτες, συντηρητές, μικρομορφολόγους και γεωμορφολόγους. Φέτος, ολοκληρώθηκε η ανασκαφή του αποθέτη προσφορών της Ύστερης Αρχαϊκής περιόδου, ο οποίος αποκαλύφθηκε το 2020, με αποτέλεσμα ο αριθμός των αντικειμένων να ανέλθει σε σχεδόν 700. Αυτό το μοναδικό σύνολο θα επιτρέψει τη μελέτη των λατρευτικών πρακτικών και της ταυτότητας των επισκεπτών του ιερού.
Η ανασκαφή του ιερού ενισχύεται πλέον από ένα πρόγραμμα συστηματικής επιφανειακής έρευνας. Σχεδόν 600 εκτάρια έχουν ερευνηθεί μεταξύ 2021 και 2022, επιτρέποντας την ανακάλυψη άγνωστων ως τώρα αρχαίων οικιστικών κέντρων. Ένα από αυτά, σε απόσταση 1 χλμ. από το Αρτεμίσιο, θα μπορούσε να είναι το κέντρο του δήμου της Αμαρύνθου, το οποίο μας είναι γνωστό από επιγραφές. Η απουσία οικιστικών καταλοίπων σύγχρονων με το ιερό στο λόφο των Παλαιοεκκλησιών υποδηλώνει ότι η γύρω περιοχή ήταν αφιερωμένη στη θεά. Ο συνδυασμός δεδομένων από τις ανασκαφές και την επιφανειακή έρευνα θα επιτρέψει την βαθύτερη κατανόηση της διαμόρφωσης του ιερού τοπίου, το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο του τρέχοντος ερευνητικού προγράμματος.
Το Αρτεμίσιο της Αμαρύνθου
Τα Δρακόσπιτα της Εύβοιας
Στη νότια Εύβοια, η εξερεύνηση και η μελέτη των λεγόμενων Δρακόσπιτων συνεχίστηκε με την ανασκαφή του συγκροτήματος στην Πάλλη Λάκκα, νότια των Στύρων. Η κεραμική που περισυνελλέγη από τις δοκιμαστικές τομές επιτρέπει να χρονολογηθεί η κατασκευή του στην Ελληνιστική εποχή. Παρόλο που η γειτνίασή του με τα λατομεία μαρμάρου cipollino παρέχει ένα οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο για τη χρήση του συγκροτήματος κατά την Ρωμαϊκή περίοδο, η λειτουργία του παραμένει αινιγματική.
Τα Δρακόσπιτα της Εύβοιας
Αίγινα, Ελλάνιον Όρος
Στο νησί της Αίγινας, μια μικρή ομάδα συνέχισε τις έρευνες στην κορυφή του Όρους, την υψηλότερη του Σαρωνικού, σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων. Τα ευρήματα τοποθετούν τις απαρχές του λατρευτικού χώρου στο πρώτο μισό της δεύτερης χιλιετίας. Τα νέα αυτά στοιχεία θα συνεισφέρουν στην καλύτερη κατανόηση της ιστορίας της θέσης κατά την Εποχή του Χαλκού, ενώ παράλληλα θα θέσουν τις βάσεις για μια πιο συστηματική και φιλόδοξη εξερεύνηση από το 2023.
Ναυάγιο των Αντικυθήρων
Στα ανοιχτά των Αντικυθήρων, η καταδυτική ομάδα κατάφερε να απομακρύνει αρκετούς βράχους που κάλυπταν εν μέρει την περιοχή του ναυαγίου, σε βάθος σχεδόν 60 μέτρων, αποκαλύπτοντας μια βάση αγάλματος και το μαρμάρινο ανδρικό κεφάλι που ήδη αναφέρθηκε. Οι θεαματικές ανακαλύψεις του 2022 παρέχουν νέες πληροφορίες για το πλοίο και την εξέλιξη του πλουσιότερου ναυαγίου που έχει βρεθεί ποτέ στην Ελλάδα.
Νέες έρευνες στα Αντικύθηρα
Οι προσφορές στην Άρτεμη στο μικροσκόπιο
Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στο ιερό της Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο μεταξύ 2020 και 2022 ήταν πλούσιες σε ευρήματα, από αρχιτεκτονικά κατάλοιπα μέχρι μικροαντικείμενα και κεραμική. Η ομάδα του εργαστηρίου συντήρησης συμμετείχε ενεργά στις εργασίες πεδίου και μάλιστα ενισχύθηκε σημαντικά στο τέλος της ανασκαφικής περιόδου 2022. Αν και στην αρχή της ανασκαφής του ιερού αρκούσαν ένα ή δύο άτομα για να ασχοληθούν με το υλικό που ερχόταν στο φως, επτά συντηρητές καλούνται πλέον να αντιμετωπίσουν αυτό το μνημειώδες έργο, εν μέρει χάρη στην υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Για την συντήρηση όλων των ευρημάτων που έχουν αποκαλυφθεί μέχρι στιγμής, θα χρειαστεί περισσότερο από μια δεκαετία.
Personalia
Φέτος, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος της ΕΑΣΕ ανανεώθηκε σημαντικά, με την αποχώρηση πολλών μελών του: του Προέδρου Pascal Couchepin, πρώην Ομοσπονδιακού Συμβούλου, και του Αντιπροέδρου Pierre Ducrey, Διευθυντή της ΕΑΣΕ από το 1982 έως το 2006.
Από τον Οκτώβριο, το Ίδρυμα προεδρεύεται από τον Pascal Broulis, πρώην κρατικό σύμβουλο του καντονιού του Vaud.
Ευχαριστήρια
Yπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη
Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Πολυξένη Αδαμ-Βελένη (Γενική Διευθύντρια)
Τμήμα Εποπτείας Ελληνικών και Αλλοδαπών Επιστημονικών Ιδρυμάτων και Συντονισμού Θεμάτων Διεθνών Συνεργασιών και Οργανισμών, Κωνσταντίνα Μπενίση (Προϊσταμένη), Σοφία Σπυροπούλου
Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας, Αγγελική Σίμωσι (Προϊσταμένη), Κώστας Μπουκάρας, Όλγα Κυριαζή, Έφη Κασάπογλου, Φανή Σταυρουλάκη, Σταυρούλα Παρίσση
Ελβετική Πρεσβεία στην Ελλάδα, Α.Ε. Olaf Kjelsen, Α.E. Stefan Estermann
Πρεσβεία της Ελλάδος στη Βέρνη, Α.Ε. Αικατερίνη Ξαγοράρη
Δημαρχείο Ερέτριας, Ιωάννης Δημητρόπουλος
Πολιτιστικός Σύλλογος Αμαρύνθου
Εξωραϊστικός σύλλογος Αμαρύνθου «Το Γεράνι», Κώστας Φραγκουλόπουλος
Εθνικό Ταμείο της Ελβετίας για την Επιστημονική Έρευνα
Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών, Παιδείας και Έρευνας της Ελβετίας
Ομοσπονδιακή Γραμματεία Εκπαίδευσης, Έρευνας και Καινοτομίας της Ελβετίας
Πανεπιστήμιο της Λωζάνης και άλλα Ελβετικά Πανεπιστήμια
Ίδρυμα Σ. Νιάρχος, Φιλανθρωπικό Ίδρυμα της οικογένειας Sandoz, Ιδρυμα Isaac Dreyfus-Bernheim, Ίδρυμα Ceramica, Ακαδημαϊκή Εταιρεία του καντονιού του Vaud, Ίδρυμα Θεόδωρου Λαγώνικου, Ίδρυμα Αφεντούλη